08 september 2025

Door Fanny Bon

Grote stap nodig voor Nederland in evenwicht met de planeet

Duurzaamheid Energie en klimaat

Den Haag, 9 september 2025 – De beschikbare kennis over, en inzicht in planetaire grenzen in Nederland is nu gebundeld in de publicatie van de Denktank Welvaart binnen grenzen. Talitha Koek en Josefien Meerevoort presenteerden samen met de denktankleden in de Caballero Fabriek in Den Haag vier scenario’s om de overschrijding van deze grenzen terug te dringen. De eerste publicatie werd overhandigd aan secretaris-generaal Jan Hendrik Dronkers van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W).

Planetaire grenzen in beeld voor Nederland

Vraag een willekeurige burger, beleidsmaker of ondernemer naar de negen planetaire grenzen, en de kans is groot dat het stil blijft. Klimaatverandering en stikstof klinken bekend in de oren, maar wat te denken van oceaanverzuring, de aantasting van de biosfeer of de gevolgen van nieuwe chemische stoffen?

Voor de meeste mensen zijn deze onderwerpen abstract – laat staan dat ze meewegen in beleid of economische keuzes. Toch bepalen juist deze planetaire grenzen hoe ver we kunnen gaan zonder de aarde onherstelbaar te belasten.

Tijdens de lancering, waar geïnteresseerden, beleidsmakers, journalisten en wetenschappers samenkwamen, werd duidelijk dat er behoefte is aan een gedeeld beeld over de planetaire grenzen en hoe hier mee om te gaan.

Nederland overschrijdt planetaire grenzen ruimschoots

Het planetairegrenzenmodel laat zien wat de aarde aankan en wanneer de mensheid risico’s loopt op onomkeerbare veranderingen in het ecosysteem.

Wereldwijd zijn zes van de negen grenzen al overschreden, met risico’s voor ecologie, economie en maatschappij. Nederland draagt hier onevenredig aan bij, bijvoorbeeld op het gebied van stikstofuitstoot, landgebruik en CO₂-uitstoot.

“Ons beslag op de mondiale milieugebruiksruimte is groot”, aldus de auteurs. “Daarmee rust op Nederland een verantwoordelijkheid om dit in kaart te brengen en hiernaar te handelen.” 

Vier scenario’s voor een Nederland binnen de grenzen

Ruim 80 experts dachten mee over de vier toekomstscenario’s, elk met een andere rol voor overheid, markt en samenleving. Alle scenario’s leiden in theorie tot een Nederland binnen de planetaire grenzen, maar verschillen sterk in aanpak en uitgangspunten:
  1. Autonome gemeenschappen – Lokale gemeenschappen nemen verantwoordelijkheid voor voedsel, energie en zorg, met een stimulerende overheid.
  2. Collectieve economie – De overheid voert vergaand beleid met normen, verboden en deprivatisering, gericht op publieke sectoren.
  3. Gestuurde consumptie – Burgers behouden consumptievrijheid, maar worden via beprijzing en quota gestuurd naar duurzame keuzes.
  4. Technologische innovatie – De markt speelt een sleutelrol in het ontwikkelen van technologieën voor duurzame groei, met een stimulerende overheid.
Hans Stegeman (hoofdeconoom Triodos) en Barbara Baarsma (hoofdeconoom PwC) benadrukken in het voorwoord dat er geen eenvoudige oplossingen zijn. “Elk pad kent offers, spanningen en knelpunten”, schrijven zij. “Maar over één ding zijn we het eens: economische groei is geen doel op zich, maar een middel om welzijn mogelijk te maken.”
De conclusies zijn helder: het huidige beleid is onvoldoende als Nederland de wens heeft binnen de planetaire grenzen te komen en in elk scenario is radicaal ingrijpen nodig. De beperkte milieugebruiksruimte dwingt Nederland eerder dan andere landen tot keuzes. Afhankelijk van deze keuzes verdelen we de brede welvaart anders tussen nu en later, en tussen hier en elders.

 

Dank voor je interesse in ons denkwerk. Je kunt deze publicatie hieronder kosteloos downloaden.

We willen, in ruil daarvoor, graag je naam en mailadres hebben. Dan weten wij wie er belangstelling heeft voor het resultaat van helder denken. En misschien kunnen we je nog eens informeren over ander interessant denkwerk.

We zullen in elk geval zorgvuldig omgaan met je gegevens. Zie ook onze privacyverklaring.

Naam(Vereist)

Vragen?

Neem contact op met Talitha Koek

talitha@argumentenfabriek.nl
+31 20 412 4001
Meer over Talitha Koek

Leer helder denken over duurzaamheid

Iedere grote of kleine organisatie heeft iemand die verantwoordelijk is voor de doelen, de strategie en de uitvoering van de duurzaamheidsplannen. Leer je plannen helder te communiceren in onze training.