Kansen in kaart

Eelco Dubbeling, directeur van de Nederlandse Vereniging van Banken, bezocht recent Zuid-Korea. Dubbeling vertelde de zaal hoe een digitale bank daar tegen de verwachtingen in toch van de grond kwam. “De regelgever zei eerst: ‘Dit kan niet.’ Maar door het proces uit te tekenen met ministeries en maatwerk toe te passen, is het gelukt.” Zijn boodschap: “Vertrouwen en regels zijn belangrijk, maar er moet ruimte zijn voor ondernemerschap.”

In Nederland wordt sinds de financiële crisis van 2008 de financiële sector nog vaak gezien als een ‘eigen schuld’-sector – ze hebben het zelf zo gemaakt. Toch is diezelfde sector ook een onmisbare schakel: een dienende motor die groei en ontwikkeling in andere sectoren mogelijk maakt. De opstapeling van regels zorgt ook voor kosten, zoals dure compliance-afdelingen, ingewikkelde ict-systemen en eindeloze vergunningsprocedures. “Dat schaadt niet alleen banken, maar het hele bedrijfsleven,” aldus een deelnemer.

Harald Benink, hoogleraar Banking & Finance aan Tilburg University, benadrukte ook het historische perspectief van de huidige situatie. Het feit dat na de val van Lehman Brothers in 2008 een groot aantal banken, ook in Nederland, door belastingbetalers moest worden gered, heeft bij de politiek geleid tot een reactie van strenge regelgeving. Harald ziet wel mogelijkheden voor het versoepelen van regels voor banken, met name wanneer dit gepaard gaat met een versterking van de kapitaalbuffers. Zo ontstaat meer vrijheid voor ondernemerschap in de sector, maar worden de risico’s voor de belastingbetalers ingeperkt.

Drie sleutelvragen uit de Kansenkaart

De experts brachten de verborgen kosten en gemiste kansen in kaart aan de hand van drie vragen:

1. Wat zijn de verborgen kosten van regulering voor de financiële sector?
   Een voorbeeld is bureaucratisering van risicomanagement: het verlenen van financiering gaat vooral gepaard met het zetten van veel vinkjes. Zo overheerst een mentaliteit van risico-aversie in de sector. “We maken alleen maar risicorapportages over de sector, wellicht zouden we ook een kansenrapportage moeten maken,” zei een expert.
2. Wat zijn de gevolgen hiervan voor Nederlandse bedrijven?
   Ondernemers die willen investeren in duurzaamheid lopen vast in deze bureaucratie. Langetermijninvesteringen in onzekere innovaties komen moeilijk door deze strakke kaders.
3. Welke kansen mist Nederland hierdoor?
   Nederland wordt als gevolg minder productief en ondernemend. Het doen van noodzakelijke langetermijninvesteringen wordt bemoeilijkt.

Adviezen aan het nieuwe kabinet

Kees Kraaijeveld, directeur van De Argumentenfabriek en moderator tijdens het evenement, vroeg de zaal om concrete adviezen die de financiële sector zou willen meegeven richting de formatietafel.

Uit de zaal luidden de volgende adviezen:

• Sluit een samenwerkingsconvenant tussen politiek en financiële sector: Maak afspraken over wat de sector bijdraagt aan de grote verbouwing van Nederland in ruil voor de ruimte om dit te doen.
• Minder ‘rule-based’, meer ‘risk-based’ toezicht: Nu wordt te veel gekeken naar strikte regels. Een flexibelere aanpak stimuleert innovatie.
• Europese afstemming: Nederland moet actiever lobbyen in Brussel voor uniforme regels, zodat start-ups niet vastlopen op nationale verschillen.
• Stabiel beleid: “Wisselende politiek verhoogt de verborgen kosten,” waarschuwde een expert. Langetermijnvisie is cruciaal.
• Meer ruimte voor private investeerders: De overheid kan niet alles oplossen. Publiek-private samenwerking, zoals bij duurzame projecten, werkt.
• Experimenteren in ‘zandbakken’: Net als in Zuid-Korea moeten we pilots toestaan onder gecontroleerde omstandigheden. Sandboxes, maatwerkafspraken, pilots – hoe we ze ook maar willen noemen – draaien allemaal om hetzelfde principe: gecontroleerde ruimte om te experimenteren en te ondernemen. Die ruimte werkt goed, maar blijft nu te beperkt. “We hebben nationale zandbakken nodig, geen nationale koppen,” vatte een deelnemer het treffend samen.