Leergang Strategie in het openbaar bestuur

We beginnen bij de basis: wat is ‘strategisch vermogen’ eigenlijk? Wat kan een overheid met veel strategisch vermogen? We denken na over deze vragen waarbij we voortbouwen op eerder denkwerk van andere overheidsstrategen. Ook introduceren we een eerste denkgereedschap dat helpt om in de rest van de leergang helder met elkaar te denken.

Strategisch vermogen
Wat kan een overheid die beschikt over ‘strategisch vermogen’? In een denksessie denken we samen na over deze vraag. Hierbij gebruiken we een Informatiekaart die De Denkacademie eerder ontwikkelde met tientallen overheidsstrategen.

Concreter is beter
Helder denken vereist concrete heldere taal, bij denken, spreken en schrijven. We oefenen met ons model ‘Concreter is beter’, een alarm- systeem waarmee je zes typen vage taal leert signaleren en verbeteren.

Op de tweede dag analyseren we hoe het staat met het strategisch vermogen van overheden. We introduceren hiervoor eerst de Beleidskaart, een denkgereedschap om stapsgewijs na te denken over grote en kleine complexe vragen. De deelnemers passen dit gereedschap vervolgens twee keer toe. In groepjes analyseren ze hoe het staat met het huidige strategisch vermogen van hun eigen organisatie. Hierna gaan de deelnemers individueel aan de slag met een eigen actuele casus.

Beleidskaart
De Beleidskaart biedt denkstappen om een strategie te ontwikkelen voor complexe vraagstukken, van een analyse via opties tot een keuze. Het is een basisgereedschap voor elke overheidsstrateeg.

Strategisch  vermogen (II)
Welke factoren vergroten het strategisch vermogen van overheden? En hoe doet jouw organisatie het nu op deze factoren? Met gebruik van de Beleidskaart én een andere denkhulp van De Denkacademie maken de deelnemers een analyse van hun organisatie en presenteren ze deze aan de groep.

Werken aan een  eigen casus
Deelnemers maken ‘werk met werk’ door de op de eerste trainingsdagen aangeleerde denkgereedschappen toe te passen op een eigen actuele casus. Dit kan één doorlopende casus zijn tijdens de hele leergang, of elke trainingsdag een andere casus. De trainers adviseren en coachen hierbij.

We gaan op dag 3 in op de rollen van de individuele overheidsstrateeg. We gebruiken de resultaten van dag 1 en 2 als toetssteen: een rol moet bijdragen aan het strategisch vermogen van overheden. Ook introduceren we een nieuw denkgereedschap:  De Argumentenladder.

Denksessie strategische rollen
Welke rollen kan een overheidsstrateeg innemen en aan welke organisatiedoelen draagt dit bij? Deelnemers denken eerst samen  na over deze vraag en vergelijken vervolgens hun ideeën met het denkwerk van andere overheidsstrategen.

Strategisch ontwikkelplan
Nu de rollen van een strateeg helder en concreet zijn kunnen deelnemers ook analyseren welke rollen ze nu vervullen en denken over welke rollen ze verder willen ontwikkelen. Aan de hand van een invulkaart maken de deelnemers een plan voor hun persoonlijke ontwikkeling.

De Argumentenladder
Argumentatiemodel voor heldere redeneringen. Elke strateeg  moet helder kunnen argumenteren, dit goed kunnen communiceren,  en moet argumentatie scherp kunnen analyseren. We gebruiken  De Argumentenladder om hiermee te oefenen.

We hebben nu een beeld van het strategisch vermogen van overheden en de rollen van de strateeg. Op dag 4 gaan we meer inhoudelijk naar strategie kijken: hoe formuleer en orden je strategische doelen? En hoe kom je tot een uitgewerkte strategie?

De Doelenladder
Een heldere strategie vereist heldere doelen. Met onze doelenladder leer je doelen formuleren, ordenen en toetsen. Deelnemers gebruiken de doelenladder om strategische (sub)doelen te formuleren voor een relevante casus.

Heldere plannen maken
Hoe maak je een degelijk plan met heldere doelen en concrete resultaten? Welke acties en hulpbronnen zijn hiervoor nodig? En hoe toetst je de consistentie van zo’n plan? We leren de strategen betere plannen te  maken door het toepassen van eenvoudige hulpvragen en strakke regels voor het formuleren van elementen van een plan.

Werken aan  eigen casus
Deelnemers maken ‘werk met werk’ door de op de eerste trainingsdagen aangeleerde denkgereedschappen toe te passen op een eigen actuele casus. Dit kan één doorlopende casus zijn tijdens de hele leergang, of elke trainingsdag een andere casus. De trainers adviseren en coachen hierbij.

Als strateeg ben je afhankelijk van partners binnen en buiten overheden, van agendering tot uitvoering. Om de juiste partners te selecteren, te overtuigen en duurzaam met ze samen te werken is het belangrijk om hun waarden, belangen en standpunten te kennen. Deelnemers gaan aan de slag met een eigen casus waarin hun organisatie zoekt naar draagvlak voor een voorstel.

Overtuigen
Om relevante partijen mee te krijgen is vaak meer nodig dan alleen het inhoudelijke verhaal. We nemen deelnemers mee in de verschillende elementen van overtuigingskracht: logos, ethos en pathos.

Krachtenveldanalyse
Hoe analyseer en visualiseer je snel een krachtenveld? De deelnemers maken kennis met de Krachtenveldanalyse, een online denkgereedschap van De Denkacademie. Ze passen deze vervolgens direct toe op een  eigen casus.

De Waardenmatrix
Hoe analyseer je leidende waarden van jezelf en van anderen? De Waardenmatrix van De Denkacademie helpt om extra inzicht te krijgen in de positie en houding van interne en externe spelers die je als strateeg tegenkomt. Deelnemers maken een waardenanalyse van één van de partijen in een actuele casus.

Op dag 6 gaan we dieper in op één van de rollen van een strateeg, namelijk die van ‘besluitenbegeleider’. Hoe kijken bestuurders naar ambtenaren en hoe willen zij ‘bediend’ worden door strategen? De invulling van het middagdeel is flexibel op basis van de behoefte van de groep.

Bestuurlijk perspectief
Wat kenmerkt gezond politiek-ambtelijk verkeer? Hoe spreek je een bestuurder goed tegen? Wat onderscheidt een politieke visie op beleid van een analytische visie? Welke gedragingen horen bij iemand die politieksensitief is? In deze module denken we hierover na, mede aan de hand van fragmenten van de legendarische Britse serie Yes, Minister.

Maatwerkmodule
Deelnemers bepalen zelf als groep hoe we deze module invullen. Onze ervaring is dat gedurende de leergang binnen een groep behoefte ontstaat om samen tijd voor iets te reserveren, zoals voor een actueel organisatievraagstuk, intervisie, verdieping van een gereedschap of een nieuwe module. We reserveren hier alvast ruimte voor.

Werken aan een eigen casus
Deelnemers maken ‘werk met werk’ door de op de eerste trainingsdagen aangeleerde denkgereedschappen toe te passen op een eigen actuele casus. Dit kan één doorlopende casus zijn tijdens de hele leergang, of elke trainingsdag een andere casus. De trainers adviseren en coachen hierbij.

Twee tot drie maanden na dag 6 komen we nogmaals bij elkaar.

Reflectie en evaluatie
We reflecteren onder meer op het nut en effect van de leergang,  de ervaringen met het denkgereedschap, de gemaakte kaarten, de voortgang van de plannen voor de eigen overheidsorganisatie en mogelijkheden voor vervolg en verdieping.

Intervisie
We lichten een eenvoudige methode voor intervisie toe en doen  deze vervolgens voor op basis van één of meer intervisievragen van deelnemers. Indien gewenst kan de groep hier na afloop van de leergang zelf mee verder gaan.

Afsluiten
We sluiten feestelijk af met de uitreiking van de certificaten en een gezamenlijke borrel.