Leergang Langetermijndenken

• Een beknopte maar stevige theoretische basis over langetermijndenken.
• Een stapsgewijze en concrete aanpak om helder te denken over de lange termijn.
• Praktische tips om met langetermijnbeleid maximaal resultaat te boeken.
• Toepassing voor je eigen organisatie: stimuleren en verbeteren van langetermijndenken.
• Oefenen met het langetermijngereedschap op je eigen vraagstukken.
• Morgen aan de slag: manieren om op korte termijn werk te maken van langetermijndenken.

Module 1: De basis van langetermijndenken

We starten met een beknopt overzicht van de belangrijkste termen, theorieën en keuzes die je kunt maken bij langetermijndenken. We kijken naar succesvolle voorbeelden en briljante mislukkingen uit het verleden.

Module 2: Argumenten voor en tegen langetermijndenken

Er zijn goede redenen om over de lange termijn na te denken. Maar er zijn – zoals altijd – ook argumenten tegen. Kennis hiervan helpt om langetermijnbeleid te verbeteren, maar ook om op weerstand te anticiperen en hier effectief mee om te gaan. In een denksessie gaan deelnemers op zoek naar alle argumenten.

Module 3: Psychologische en politieke valkuilen

Langetermijndenken kent tal van valkuilen. Die zitten deels in ons brein, deels in het ontwerp van onze politieke structuren. We laten zien waar de valkuilen zitten en hoe je ze kunt omzeilen. Deelnemers gaan op zoek naar de concrete valkuilen in hun eigen organisatie en processen.

Module 1: Denkstappen voor langetermijnbeleid

We presenteren ons denkmodel voor het maken van helder langetermijnbeleid. Met deze concrete denkstappen en praktische tips voor implementatie kun je direct beginnen. We laten zien hoe de stappen samenhangen, wat moeilijkheden zijn per stap en welke hulpbronnen je kunt gebruiken.

Module 2: Een analyse van de langetermijntoekomst

De eerste denkstap van het denkmodel gaat over het analyseren van de lange termijn. Hoe ziet de wereld er straks uit? Waar zitten onzekerheden? Welke scenario’s zijn er mogelijk? Deelnemers gaan aan de slag met diverse aanpakken om een reële inschatting te maken van de langetermijntoekomst.

Module 1: Doelen stellen voor de lange termijn

Een analyse van de lange termijn is een opmaat naar de volgende stap: hoe willen we dat die lange termijn eruit ziet? Wat zijn de belangrijkste verschillen met kortetermijndoelen? Hoe betrek je belanghebbenden bij dit denkproces, ook als die vooral oog hebben voor de korte termijn? We bieden een denkmodel voor het formuleren en toetsen van langetermijndoelen. We kijken ook naar de kracht van verbeelding: wat zijn de  mogelijkheden om de verre toekomst concreet en levendig te maken? Deelnemers oefenen met een eigen casus.

Module 2: Routes naar de toekomst

Een doel voor de lange termijn is één ding, maar hoe kom je daar? Hoe kun je beleid maken als de context nog zo onzeker is? Hoe voorkom je tunnelvisie aan de ene kant, en verlamming  door onzekerheid aan de andere kant? Welke kansen en valkuilen zijn er vergeleken met beleidsopties voor de korte termijn. We oefenen met het maken van scenario’s, een manier om verschillende routes naar de toekomst te doordenken.

Module 1: Kiezen

De reis naar de langetermijntoekomst start met een keuze. Welke van de mogelijke routes kies je? Welke afwegingen zijn hierbij belangrijk? We helpen deelnemers met het maken van keuze in onzekerheid, en hoe ze belanghebbenden hierin kunnen meenemen.

Module 2: (Bij)sturen

Hoe langer de reis, hoe vaker je moet bijsturen. Langetermijnbeleid is geen blauwdruk maar juist voortdurend onderhevig aan verandering en voortschrijdend inzicht. Waar moet je op letten? We geven praktische tips om de lange termijn te betrekken bij monitoring en sturingsprocessen. Ook bespreken we waardegedreven sturen als een manier om koersvast te blijven als je te maken hebt met onzekere of veranderende omstandigheden.

Module 1: Politiek-bestuurlijke sensitiviteit

Hoe staat het ervoor met het langetermijndenken in de Nederlandse en lokale politiek? Wat gaat er goed in het politieke proces, en wat juist niet? Welke gedragingen horen bij iemand die politiek-sensitief is? En wat onderscheidt een politieke visie op beleid van een analytische visie? In deze module denken we hierover na, mede op basis van de psychologische en politieke valkuilen die we behandeld hebben op dag 1.

Module 2: Overtuigen en verbeelden

Hoe maak je langetermijndenken aantrekkelijk voor politieke actoren en een breed publiek? Om relevante partijen mee te krijgen is vaak meer nodig dan alleen het inhoudelijke verhaal. We nemen deelnemers mee in de verschillende elementen van overtuigingskracht: logos, ethos en pathos. Voortbouwend op dag 2 verkennen we verschillende manieren en werkvormen om de lange termijn te verbeelden, om zo los te komen van vaste denkpatronen.

Module 3: Gastdocent

Meer informatie volgt binnenkort. We zoeken naar een spreker die vanuit ervaring kan vertellen over langetermijndenken in een politieke context.

Module 1: Het bevorderen van langetermijndenken

Welke factoren vergroten het langetermijndenken van organisaties? We presenteren de tien richtingwijzers voor langetermijnbeleid. Deelnemers analyseren hoe hun eigen organisatie scoort op deze richtingwijzers. En wat zijn andere goede voorbeelden van langetermijndenken uit de praktijk? We bespreken deze vragen met als resultaat een overzicht van factoren om langetermijndenken te bevorderen.

Module 2: Een plan voor mijn organisatie

We geven een kort overzicht van de verschillende denkgereedschappen, modellen en hulpbronnen die we behandeld hebben tijdens de leergang. Deelnemers denken vervolgens na over de vraag: wat ga ik op korte termijn doen om het langetermijndenken binnen mijn organisatie te verstevigen? We eindigen dag 6 met concrete voornemens en plannen.

Twee tot drie maanden na dag 6 komen we nogmaals bij elkaar.

Module 1: Reflectie en evaluatie
We reflecteren onder meer op het nut en effect van de leergang,  de ervaringen met de denkgereedschappen, de voortgang van de plannen voor de eigen overheidsorganisatie en mogelijkheden voor vervolg en verdieping.

Module 2: Intervisie
We lichten een eenvoudige methode voor intervisie toe en doen  deze vervolgens voor op basis van één of meer intervisievragen van deelnemers. Indien gewenst kan de groep hier na afloop van de leergang zelf mee verder gaan.

Afsluiten
We sluiten feestelijk af met de uitreiking van de certificaten en een gezamenlijke borrel.