23 maart 2022

Door Dries Bartelink

Helder denken over coalitie- en raadsakkoorden

Openbaar bestuur

De verkiezingen zijn achter de rug. Het is nu tijd voor gemeenteraden om politieke afspraken te maken over de inhoudelijke agenda voor de komende vier jaar én een nieuw dagelijks bestuur te vormen. Een spannende en complexe fase die vraagt om helder denken. Maar hoe doe je dat? Dries Bartelink, Chef Openbaar bestuur van De Argumentenfabriek, licht een tipje van de sluier op aan de hand van vier O’s van helder denken.

Helder denken voor een betere toekomst. Dat is onze missie. De fabriek leidt al zestien jaar het denkwerk van mensen en organisaties in goede banen zodat zij gefundeerde beslissingen nemen.

‘Dit doen we ook graag voor raadsleden’, zegt Dries Bartelink, Chef Openbaar bestuur bij De Argumentenfabriek en zelf voormalig raadslid. ‘Raadsleden hebben bij uitstek te maken met complexe maatschappelijke vraagstukken waarover ze weloverwogen willen én moeten besluiten’. Om hen hierbij te helpen maakt De Argumentenfabriek al jaren denkhulpen voor raadsleden, veelal in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en/of het ministerie van BZK. Ook biedt de fabriek denkbegeleiding (zoals bij complexe onderhandelingen en participatieprocessen) en trainingen op maat voor raadsleden.

Maar wat is helder denken eigenlijk? ‘Helder denken is denken waar structuur in zit’, vertelt Dries. ‘Dit betekent dat je je denkwerk bewust opknipt en denkt in stapjes. Om houvast te bieden bij dit stapsgewijze denken delen we het denken op in vier stappen, de vier O’s van helder denken: observeren, ordenen, oordelen en overdenken. Hoewel de O’s in de praktijk vaak door elkaar lopen, geven ze ons houvast bij het structureren van onze gedachten’.

‘Helder denken begint met goed waarnemen, met gegevens verzamelen, met kijken, luisteren en kritische vragen stellen’, legt Dries uit. ‘We vatten dit samen onder de noemer observeren. Wanneer je de benodigde objectieve informatie hebt verzameld, kom je bij de tweede fase: het ordenen. Ordenen gaat over het structureren van informatie. Denk aan het scheiden van hoofd- en bijzaken, het aanbrengen van hiërarchie in doelen of het in kaart brengen van argumenten. Zo ontstaat overzicht. Dit vormt weer de basis voor de derde denkfase: oordelen. In deze denkstap weeg je verschillende keuzeopties zorgvuldig af aan de hand van de verzamelde argumenten. Door belanghebbenden te betrekken bij het verzamelen en wegen van deze argumenten ontstaat draagvlak voor keuzes. De vierde stap in het denken is overdenken. Deze stap komt niet aan het einde van de rit, maar las je na denkstap in om de consistentie van het geheel te toetsen’.

Wat betekenen deze vier O’s voor processen om te komen tot een coalitie- of raadsakkoord? ‘Bij het denken over een politiek akkoord zijn deze vier O’s allemaal relevant’, vervolgt Dries. ‘Neem observeren. Een goede gemeenschappelijke feitenbasis is cruciaal voor een goed politiek gesprek. Mijn oproep aan onderhandelaars is om hier vooral mee te beginnen en niet te snel naar oplossingen te schieten. En laat je helpen bij het onderscheiden van feiten van meningen, dit gaat niet vanzelf.’ En de andere O’s? ‘Ordenen helpt bij onderhandelingen om complexe zaken terug te brengen tot de kern, het wat en het hoe goed uit elkaar te trekken en overzicht te krijgen van de verschillende opties met bijbehorende argumenten en belangen. Als je dat goed doet wordt het een stuk makkelijker om vervolgens zorgvuldig te oordelen. En overdenken is een continu proces van kritisch toetsen via vragen als: Hebben we voldoende informatie om te besluiten? Zijn alle argumenten in beeld? Wat zijn de gevolgen van een keuze op thema X voor andere thema’s?’.

De vier O’s van helder denken bieden gemeenteraden die aan de slag willen met een coalitie- of raadsakkoord dus houvast om hun denkproces te structureren.

Vragen?

Neem contact op met Dries Bartelink

dries@argumentenfabriek.nl
+31 6 204 89 745
Meer over Dries Bartelink

Meer weten over helder denken of onze denkbegeleiding bij onderhandelingen?