Mentale vooruitgang: “Het is heel besmettelijk”

Wat is mentale kracht nu precies en met welke stappen wil het boek Mentale vooruitgang deze kracht vergroten?

“Mentale kracht is de verzameling mentale vermogens waarover een persoon, gezin, organisatie of samenleving beschikt”, zegt Kees. “Het gaat ons om vermogens, van emotionele, motivationele, sociale of ideële aard. Denk aan de gewoonten die je als mens of als groep mensen hebt aangeleerd en het gedachtegoed van waaruit je naar de wereld kijkt.”

Simone voegt hieraan toe: “Het gaat er ook om dat we zien dat dit een gezamenlijke inzet vereist. Mentale kracht is geen individuele aangelegenheid. Voor krachtigere personen, gezinnen, organisaties en een krachtigere samenleving hebben we elkaar nodig. De coronacrisis maakt dat voelbaar.”

“We willen de mentale kracht van Nederland vergroten door aandacht te schenken aan de kwaliteit van onze gewoonten en ons gedachtengoed”, vervolgt Kees. “Het gaat hier dus nadrukkelijk om het werken aan een mentaal gezonde leefstijl. Waarom besteden we wel zoveel tijd aan fysieke fitness, terwijl we onszelf mentaal verwaarlozen? Verandering is mogelijk. Anderhalve eeuw geleden sportte in Nederland nog vrijwel niemand. Nu sport 40 procent van de bevolking regelmatig. Dit komt puur door een verandering in de maatschappelijke normen, van onze ideeën over wat goed leven is.”

“Maar hoe doen we dat, elkaar en (daarmee) onszelf mentaal krachtiger maken?” vraagt Simone. “Ons boek maakt voor organisaties en de samenleving inzichtelijk aan welke doelen we dan moeten werken en biedt inspiratie voor hoe we dat kunnen doen. Het mooie is, die acties zijn vaak heel klein. Ze liggen voor het oprapen. Maar de kracht die je er voor jezelf én de ander mee opbouwt is levensgroot.”

Joep voegt hieraan toe: “De GGZ moet aanjager zijn bij de versterking van de mentale gezondheid. Die moet net zo belangrijk worden als fysieke gezondheid. Het gaat daarbij om verhelpen, voorkomen en versterken. Daartoe worden in het boek ook allerlei handreikingen gedaan.”

Kees Kraaijeveld (l), Simone Halink en Joep Verbugt (r)

Er moet dus een hoop veranderen aan de manier waarop we met elkaar samenleven. Wat zal de grootste uitdaging worden?

“De grootste uitdaging is om als samenleving echt bewust te kiezen voor andere doelen”, stelt Kees. “Dus niet alleen maar materieel rijker, rijker, rijker worden, maar veel breder kijken. Doelen stellen als een gelukkigere samenleving, een beter gemotiveerde samenleving, een socialere samenleving, een meer betekenisvolle samenleving en een daadkrachtiger samenleving. Kijk maar naar hoe de Scandinavische landen dit doen. Kijk naar Canada. Kijk naar de regering van Nieuw-Zeeland, die nu al haar beleid baseert op een fonkelnieuwe set met brede welvaartsindicatoren (het Living Standards Framework). Dat kunnen wij in Nederland ook.”

“Ja, dappere keuzes”, antwoord Simone. “Het vereist dat mensen niet alleen voor hun eigen belang staan, maar ook voor het belang van anderen, en dat ze zich daarvoor inzetten. Het betekent ook dat we mentale vooruitgang op andere plekken gaan zoeken dan de indicatoren die we er nu vaak voor gebruiken (succes, erkenning, prestatie). Denk hierbij aan betekenis, betrokkenheid en relaties. Bij nieuwe generaties zie je dat deze aandachtsgebieden groeien, maar de juiste balans met de meer materiële indicatoren ontbreekt vaak nog. Het zoeken naar betekenis wordt dan weer iets dat we moeten etaleren op Instagram, bijvoorbeeld.”

Wat moet de samenhang van mentale vooruitgang zijn met de materiele vooruitgang waar de samenleving nu vooral op gericht is?

“We moeten ervoor zorgen dat de opwaartse spiraal voor mensen die het ‘voor de wind’ gaat breder wordt en ook de mensen gaat omvatten die het minder stralend hebben”, volgens Simone.

Kees vervolgt: “Wij zetten materiële vooruitgang en mentale vooruitgang bewust naast elkaar, omdat we aandacht willen vragen voor die mentale vooruitgang. Maar in de praktijk gaan beide vormen van vooruitgang natuurlijk hand in hand. Als het je materiaal voor de wind gaat, heb je in principe meer gelegenheid om te werken aan je mentale kracht. Tegelijkertijd is een mentaal krachtige samenleving natuurlijk ook een maatschappij die economisch op een gezonde en duurzame manier presteren kan. Als het ons lukt een krachtige ‘dutch mindset’ te bouwen, dan is dat zonder meer goed voor het adaptatievermogen en het verdienvermogen van ons land.”

“Inderdaad”, zegt Simone. “En in plaats van breuklijnen tussen hoog-/laagopgeleid, kansarm/kansrijk, moeten we via de sociale niveaus werken aan het vergroten van verbinding en daar de krachtslijnen van maken. Dat klinkt abstract, maar is super praktisch. Wat kan jij, wat kunnen wij doen, om anderen een opkontje te geven?”

“Materiele voorspoed en mentaal floreren gaan dan hand in hand, ze versterken elkaar” voegt Kees toe. “Je ziet dat voortdurend bij mentale vooruitgang. Het is heel besmettelijk. Gaat het met jezelf beter, gaat het in je gezin beter. Gaat het op je werk mentaal beter, dan gaat het vaak ook materieel beter. Het feest der versterking.”

Waar kan iemand al direct na het lezen van het boek mee beginnen, zowel voor zichzelf, voor zijn/haar gezin of voor zijn/haar organisatie om de mentale vooruitgang te bevorderen?

“Pak de doelen uit het boek erbij en kies vijf doelen waar jij aan kunt en wilt werken” zegt Simone. “Bedenk welke kleine acties bijdragen aan het bereiken van die doelen en ga er vandaag nog mee aan de slag: in je directe omgeving (buurt, school, organisatie, stad). Het verrichten van de acties en de feedback die je erop ontvangt, zijn besmettelijk en smaken naar meer. Zoals Kees zegt, een feest van versterking.”

“En ieder mens dat dit boek leest, zal voortaan anders naar zichzelf en naar zijn of haar omgeving kijken” vervolgt Kees. “Je kunt meteen aan de slag met de vijf aandachtsgebieden van onze Mentale Schijf van Vijf. Je kunt je eigen mentale kracht vergroten door bewust te letten op je emoties, op de kwaliteit van je motivatie, op je relaties, op de manier waarop je je leven betekenis geeft en op je wijze van presteren. Werken aan mentale vooruitgang zal je ook direct verleiden om niet steeds alleen met jezelf bezig te zijn. Mentale kracht is niet iets wat je opbouwt in je eentje.”

Joep concludeert: “Mentale vooruitgang moet een gezamenlijke en politieke verantwoordelijkheid zijn. Het zou voor het nieuwe kabinet een bijzonder waardevol en vernieuwend speerpunt kunnen en moeten zijn.”

Meer weten?

Wil je meer weten over de denktank Mentale vooruitgang? Kijk dan op www.mentalevooruitgang.nl. Je kunt het (e-)boek hier bestellen. Er is ook een LinkedIn groep Mentale vooruitgang waar je lid van kunt worden, als je op de hoogte wilt worden gehouden van de ontwikkelingen.