Kwaliteitseisen in beeld
Vermoedens van niet-integer gedrag van politieke ambtsdragers moeten zorgvuldig worden onderzocht, om recht te doen aan alle betrokkenen én om de geloofwaardigheid van het bestuur te behouden. Maar hoe doen we dat? Welke eisen moeten we stellen we aan onderzoeksinstanties? En hoe kan het Rijk deze eisen borgen?
Vermoedens van wangedrag kunnen we niet negeren. Als blijkt dat er nader onderzoek nodig is, moet dit onderzoek van goede kwaliteit zijn. In de praktijk gaat dit nu niet altijd goed. Onduidelijke normen, slordige omgang met anonieme meldingen of een gebrek aan transparantie kunnen leiden tot twee ongewenste uitkomsten: onterecht beschuldigde ambtsdragers of onopgemerkte misstanden. Beide scenario’s zijn schadelijk – voor de betrokkenen, het bestuur en uiteindelijk voor het publieke vertrouwen.
Praktisch kaartenboek
Om dit te verbeteren, hebben de ministeries van BZK en IenW, VNG, IPO en de Unie van Waterschappen samen met experts, ambtenaren en bestuurders nagedacht over kwaliteitseisen voor integriteitsonderzoeken. De Argumentenfabriek begeleidde dit denktraject. Dit denktraject resulteerde in een praktisch kaartenboek met vier kaarten:
- Eisenkaart – met concrete kwaliteitseisen vóór, tijdens en na het doen van integriteitsonderzoek;
- Prioriteitenkaart – met de belangrijkste kwaliteitseisen;
- Optiekaart – met mogelijke manieren om kwaliteit te borgen, van wettelijke regels tot brancheregulering;
- Aandachtspuntenkaart – met aandachtspunten van deskundigen en belanghebbenden voor het vervolg.
Hoe borgen we in Nederland de kwaliteit van integriteitsonderzoeken?
Experts en belanghebbenden hebben in het denktraject niet alleen nagedacht over kwaliteitseisen, maar ook over hoe de overheid kan bevorderen dat gemeenten, provincies en waterschappen deze ook echt toepassen. In het denktraject zijn vier opties verkend, variërend van gedetailleerde wettelijke regels tot brancheregulering. Geen van die opties is perfect; elke optie heeft voor- en nadelen. Het zijn dan ook nog geen uitgewerkte voorstellen, maar mogelijke denkrichtingen waar het ministerie van BZK verder mee aan de slag gaat.
Samenwerken
Uit het denkproces blijkt dat integriteit geen taak is voor één partij. Het vraagt om samenwerking tussen bestuurders, ambtenaren, onderzoekers en het Rijk. Het ministerie van BZK werkt hierom de komende tijd samen met deze partners het beleid voor kwaliteitseisen voor integriteitsonderzoek verder uit.
