De huidige Participatiewet is uit balans

De Participatiewet bestaat sinds 2015, maar werkt in de praktijk vaak niet zoals bedoeld. Mensen in de bijstand vinden de regels streng en ingewikkeld. Gemeenten hebben te weinig ruimte om maatwerk te bieden.

Volgens het kabinet moet iedereen kunnen meedoen in de samenleving – via werk, op een andere manier van participatie, of met financiële steun als dat nodig is. Maar de wet schiet daarin tekort.

Daarom werkt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan verbeteringen, onder de noemer Participatiewet in Balans. Op 19 maart 2025 begeleidde De Argumentenfabriek een praktijktoets.

Experts verzamelden argumenten voor en tegen verschillende voorstellen, bekeken vanuit vier invalshoeken: effectiviteit, uitvoerbaarheid, eenvoud en principes. Het perspectief van burgers stond daarbij centraal.

Hieronder lees je een paar voorbeelden die uit de praktijktoets naar voren zijn gekomen:

• Bestaanszekerheid voor mensen zonder arbeidsvermogen
  De regelingen AVA-I en AVA-W geven mensen zonder arbeidsvermogen meer rust en een vaste uitkering zonder vermogenstoets. Maar de wachttijd van vijf jaar zorgt voor stress en onzekerheid.
• Eenvoudiger inkomens- en vermogensbegrip
  Gemeenten verzamelen zelf gegevens, waardoor burgers minder belast worden met het aanleveren van gegevens. Tegelijkertijd neemt de kans op fouten toe doordat er minder contact is met de burger.
• Brede intake
  Door een brede intake helpt burgers beter doordat gemeenten niet alleen naar inkomen kijken maar ook naar zorg, wonen en gezin. Maar de afhankelijkheid tussen gemeenteprofessional en aanvrager belemmert het bespreken van persoonlijke gegevens.

De inzichten uit deze toets zijn meegenomen in de verdere uitwerking van de plannen. Hoe het momenteel staat met de herziening van de wet, is te lezen in de Kamerbrief van 4 juli.

De uiteindelijke besluiten over wijzigingen en de financiering van de Participatiewet worden genomen door een nieuw kabinet.