Vertrouwen is essentieel voor een soepel werkende samenleving. Wanneer het onderlinge vertrouwen afneemt, is dat zorgelijk. Zeker als het gaat om het vertrouwen in het fiscale ecosysteem. De belastingmoraal en de bereidheid om belastingregels na te leven hangen af van het vertrouwen in het belastingstelsel.

Dat vertrouwen staat onder druk [1]. We zien toenemend onderling wantrouwen tussen burgers, grote bedrijven, de Belastingdienst, belastingadviseurs en politici. Deze erosie van het vertrouwen – die deels wordt veroorzaakt doordat het belastingstelsel voor velen weinig inzichtelijk is – heeft grote negatieve gevolgen voor de samenleving als geheel [2]. Dit kan en moet anders. Wat helpt bij het terugwinnen van het vertrouwen, is een gedeelde feitenbasis. Inzicht in de systemen is een voorwaarde voor een gevoel van procedurele rechtvaardigheid, wat weer een voorwaarde is voor vertrouwen in de samenleving. Aan deze gedeelde feitenbasis willen we samen gaan werken, vanuit een nieuw op te richten platform met de titel ‘Zó werkt het belastingstelsel’. 

Het plan

Met het platform Zó werkt het belastingstelsel willen we Nederland gaan voorzien van heldere, overzichtelijke en betrouwbare kennisproducten over hoe het Nederlandse belastingstelsel in elkaar zit. Denk aan het in kaart brengen van de belangrijkste spelers in het fiscale ecosysteem en wie daarin welke rol speelt. Denk aan heldere visualisaties van de diverse belastinggrondslagen of van de geldstromen vanuit particulieren, mkb en grote ondernemingen richting schatkist. Zie bijvoorbeeld het werk dat het Platform Zó werkt de zorg de afgelopen tien jaar heeft gedaan in de zorg. Of zie het werk van het Platform Zó werkt energie. Als eerste stap zouden wij een basisoverzicht willen opstellen over hoe het belastingstelsel op hoofdlijnen in elkaar zit, in de vorm van een boek genaamd: Zó werkt het belastingstelsel.  

De deelnemers

We streven naar een breed samengesteld platform vanuit het hele fiscale ecosysteem.  

Op 25 januari kwam het platform voor het eerst bijeen om de oprichting te bespreken. Met enthousiaste aanwezigheid van onder meer:
AFAS Software, Bond voor Belastingbetalers, Consumentenbond, Erasmus Universiteit Rotterdam, FNV belastingservice, Inspectie Belastingen, Toeslagen en Douane (IBTD), Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB), Nibud, Oxfam Novib, PwC Nederland, Register Belastingadviseurs, Universiteit van Tilburg, Universiteit van Amsterdam, Vrije Universiteit Amsterdam en VNO-NCW. 

[1] Desan (2022) Fiscale monitor.
[2] SCP (2023). Sociale en Culturele Ontwikkelingen.