Wat zit er achter complotdenken?

Na elke gebeurtenis met grote gevolgen zoeken we naar logische verklaringen. Dat is begrijpelijk. Maar wanneer er twijfel is over de toedracht, bedenken sommigen hun eigen scenario: ze reconstrueren de feiten tot een verhaal dat hun angsten en vermoedens bevestigt. Het is een combinatie van twee denkfouten. De narrative fallacy en de confirmation bias.

De narrative fallacy is de menselijke neiging om losstaande feiten met elkaar te verbinden zodat een samenhangend verhaal met een kop en een staart ontstaat. Dat de meeste gebeurtenissen niets met elkaar te maken hebben, is voor complotdenkers onacceptabel. Ze rijgen bijvoorbeeld het Israëlisch Palestijns conflict en de Parijse aanslagen aaneen, en voilá, de samenzwering is geconstrueerd. De selectieve perceptie van de confirmation bias doet de rest. Wie eenmaal een complot ontwaart, ziet alleen nog feiten die in het plaatje passen, verder niets anders meer.

Meer lezen over denkfouten? Suzanne Weusten schreef er het boek ABC van denkfouten over.
Deze column verscheen in onze novembernieuwsbrief. Lees de nieuwsbrief hier.