Waarom we Facebook niet makkelijk opzeggen

Heb jij je Facebookaccount al opgezegd? Nu Facebook onder vuur ligt omdat persoonlijke gegevens van 50 miljoen Amerikanen terecht zijn gekomen bij Cambridge Analytica en gebruikt zijn in de verkiezingscampagne van Donald Trump, beginnen Facebookgebruikers een beetje nerveus te worden. Je zou er paranoïde van worden: wie heeft zich ooit gerealiseerd dat een simpele like op Facebook iets zegt over je angsten of verlangens? En dat zo’n analysebedrijf een compleet psychologisch profiel van je kan samenstellen? Natuurlijk weten de meeste mensen wel dat hun data niet helemaal veilig zijn, maar dat je er ook politiek mee gemanipuleerd kunt worden, had niemand verwacht.

Ook de leiding van Facebook is inmiddels nerveus geworden. Stel dat gebruikers hun account opzeggen, wat dan? De reputatieschade heeft ervoor gezorgd dat het aandeel van het social-mediabedrijf met 10 procent is gedaald. CEO Mark Zuckerberg zag miljarden dollars verdampen. Pas na een week bood hij zijn excuses aan en beloofde hij dat het niet weer zou gebeuren.

Het vertrouwen in Facebook is zo ernstig geschaad dat de hashtag #Deletefacebook trending is op Twitter. Fervente gebruikers, zoals Whatsapp-oprichter Brian Acton, vinden dat het tijd is om je account op te zeggen en hebben inmiddels het voorbeeld gegeven. Wie zoekt op ‘delete facebook’ krijgt een snelle handleiding om zich af te melden, al duurt het 90 dagen voordat alles is doorgevoerd.

Hoe zal het verder gaan? Het is nog onduidelijk hoeveel mensen hun account hebben opgezegd, maar van een massale uittocht is vooralsnog geen sprake. Dat komt vooral doordat het in de aard van de mens ligt om te behouden wat hij heeft. De mens heeft een irrationele voorkeur voor de huidige situatie: ook al levert de nieuwe situatie hem meer op, dan nog houdt hij het liever bij het oude en vertrouwde. Psychologen noemen dit de status quo bias. Daarom blijven mensen hangen aan hun voorkeursoptie – we zagen het in de discussie over orgaandonatie. Ook energieleveranciers en internetproviders kennen dit fenomeen. Wie eenmaal ergens bij hoort, zegt het niet gemakkelijk op. Toen heel Nederland zich opwond over de salarisverhoging van ING-bestuursvoorzitter Ralph Hamers, viel het met het werkelijke aantal opzeggers bij de bank uiteindelijk mee.

Ons hoofd kiest meestal voor de gemakkelijkste weg, de weg die de minste energie kost: duurzaam, dat wel, maar verstandig?

Suzanne Weusten, oprichter van de Denkacademie, schrijft voor omroep Human tweewekelijks de denkfout van de week, en legt de psychologische mechanismes achter actuele gebeurtenissen uit, zoals: wat hebben Halbe Zijlstra en Ralph Hamers met elkaar gemeen? Waarom geloven intelligente mensen dat vaccinatie tot autisme leidt?