Beter beleid en minder protest door inzicht in waarden

Oplaaiende emoties
NRC besteedde op 22 augustus in het artikel ‘Kilofetisjisten’ vergeten burger die met dat afval moet slepen aandacht aan boze burgers die moeite hebben met het nieuwe afvalbeleid van hun gemeente. Dit nieuwe beleid moet de hoeveelheid afval terugdringen. Gemeenten voeren dit beleid in opdracht van het rijk in het kader van duurzaamheidsdoelstellingen.

De burgers die aan het woord komen in het artikel vinden een duurzame samenleving ook belangrijk. Maar het gaat hun te ver als de gemeente hen opdraagt hun vuilniszakken voortaan naar containers te brengen in plaats van aan de straat te zetten (het zogenaamde ‘omgekeerd inzamelen’). In onder meer Hengelo, Zaanstad en Geldermalsen laaien de emoties op; er worden protestpagina’s gemaakt op Facebook, ludieke buurtacties georganiseerd en zelfs handtekeningen opgehaald voor referenda tegen het beleid.

Waardenkaart afvalsystemen
Waarom raakt deze beleidswijzigingen sommige mensen zo? Omdat ze botsten met hun dominante waarden. Waarden zijn diepgewortelde overtuigingen die richting geven aan hoe mensen vinden dat het moet of hoort. Bij het vraagstuk afvalinzameling spelen vele waarden een rol, zo ontdekten we tijdens een denktraject in 2017 in opdracht van de gemeenten Amsterdam en Rotterdam. Neem de boosheid van mensen over het systeem van ‘omgekeerd inzamelen’. De boosheid van de een kan gelegen zijn in de overtuiging dat de nieuwe wijze van inzameling niet effectief of onvoldoende doelmatig is (‘Hoe verzin je het om iedereen keer op keer naar zijn container te laten lopen?’). Een ander zal zich opwinden omdat het botst met zijn rolopvatting over autoriteit (‘De gemeente hoort als lokale autoriteit te regelen dat afval aan de deur wordt opgehaald’). Weer een ander wordt emotioneel omdat het nieuwe beleid botst met de waarde ‘hygiëne’ (‘Alleen de gedachte al om met zo’n stinkende zak te lopen, doet me walgen’). Dit is slechts een greep uit de waarden die een rol spelen bij afval.

Inzicht in onderliggende waarden draagt bij aan beter beleid met meer draagvlak en een beter debat in de politieke arena. Ook helpt het om effectiever te communiceren over dit beleid met alle belanghebbenden.

Meer weten? Bekijk de waardenkaart over afvalsystemen en/of neem contact op onze Chef Openbaar Bestuur, Dries Bartelink.