“Er wordt veel beleid gemaakt waarvan we niet weten of het werk” aldus topambtenaar Bernard ter Haar op 16 maart 2021in het Financieele Dagblad. Eén van de oplossingen hiervoor is om beleid vaker en nauwkeuriger te evalueren. De Argumentenfabriek ontwikkelde denkgereedschap om helder na te denken over beleidsevaluaties. Dit helpt beleidsambtenaren om evaluaties weloverwogen vorm te geven, de mogelijke impact te vergroten én om resultaten beter te benutten.
Volgens Bernard ter Haar zijn rijksambtenaren 80% van hun tijd bezig met het bestrijden van ondoordachte plannen en slechts 20% met het maken van daadwerkelijk beter beleid. De vraag of voorgesteld beleid effectief zal zijn, wordt te weinig gesteld. Ter Haar breekt een lans voor grondige impact assessments, studies die vooraf de effecten van beleid nauwkeurig inschatten. Dit is een voorbeeld van beleidsevaluatie voorafgaand aan het invoeren van beleid.
Of beleid werkt of niet, kun je ook tijdens of na uitvoering van het beleid onderzoeken. Ook dat gebeurt weinig in Nederland bij zowel Rijk, provincies als gemeenten. Vaak is beleid al weer aangepast, voordat goed en wel is geëvalueerd hoe het beleid eigenlijk heeft uitgepakt en wat de kosten en baten waren. Deze geringe aandacht van Nederlandse overheden voor beleidsevaluaties maakt het moeilijk om lessen te trekken en beleid te verbeteren. Het denkgereedschap van Fabriek beoogt beleidsmakers te inspireren om na te denken over beleidsevaluaties: van voorbereiding, doelen, type evaluatie, methode, conclusies, communicatie en impact. Er valt namelijk een hoop te kiezen. En een gefundeerd besluit over de opzet en doelen van een evaluatie vergroot de kans dat resultaten benut kunnen worden.
Wat we onder ‘evaluaties’ verstaan en wat hun kenmerken zijn, staat op de Definitiekaart Beleidsevaluaties. De vragen die een ambtenaar stap voor stap kan beantwoorden bij het nadenken over beleidsevaluaties, staan op de Vragenkaart Beleidsevaluaties. De gebundelde kaarten kun je hier bekijken.
Wil je meer weten hoe we kunnen helpen bij het evalueren van beleid? Of eens sparren over de aanpak van een evaluatie, het betrekken van belanghebbenden, het kwantitatief inschatten van beleidseffecten of het uitdenken van onderzoeksvragen van een evaluatie? Bel of mail gerust met Dries Bartelink (Chef Openbaar bestuur).
